کد مطلب:317287 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:234
مقام و منزلت محمد بن حنیفه
مطالبی از امام حسن مجتبی (ع) در خصوص محمد بن حنیفه نقل شده است كه ما را به مقام شامخ و تقوای بسیار محمد بن حنیفه و پیراستگی او از گناه و پلیدی و همچنین معرفت او به مقام امام واجب الاطاعه را رهنمود می سازد. عالم بزرگ شیعه شیخ طبرسی از بزرگان قرن ششم هجری در كتاب «اعلام الوری» می گوید:
امام حسن مجتبی (ع) قنبر را در پی محمد بن حنیفه فرستاد. چون وی حضور یافت امام (ع) به او فرمود بنشین كه سخنی كه به واسطه آن مردگان زنده شوند و زندگان بمیرند از تو نباید پنهان ماند؛ پذیرای علم گردید و در تاریكی و ظلمت چراغ و فروغ بخش دیگران باشید كه روشنایی برخی روزها از بعضی دیگر بیشتر است. آیا نمی دانی كه خداوند صاحب جلال و كبریایی فرزندان ابراهیم را پیشوایی خلق داد و گروهی از آنان را بر گروهی برتری بخشید همچنان كه به داود (ع) زبور عطا نمود و به محمد (ع) ویژگی های خاص عطا فرمود. ای محمد من بر تو از حسد نمی ترسم زیرا حسد صفتی است كه خداوند تنها كافران را
[ صفحه 167]
بدان موصوف نموده است[(سوره بقره آیه 109)]ای محمد بن علی (ع) آیا تو را خبر بدهم به آنچه كه از پدرت درباره ات شنیدم؟ گفت چرا؟ فرمود از پدرت شنیدم كه در واقعه بصره فرمود: «هركس بخواهد به من در دنیا و آخرت نیكی كند به محمد نیكی كند.»
ای محمد بن علی (ع) اگر بخواهی می توانم تو را از هنگامی كه نطفه ای در پشت پدرت بودی آگاه سازم. ای محمد بن علی آیا نمی دانی كه حسین بن علی (ع) بعد از فوتم و مفارقت روحم از بدن از جانب خداوند و برحسب تقدیر لوح محفوظ و وراثت از پیامبر (ص) و وراثت از پدر و مادرش امام بعد از من خواهد بود؟ خداوند می دانست كه شما بهترین خلق او هستید سپس محمد (ع) را برگزید و محمد (ص) علی (ع) را و علی (ع) مرا و من نیز حسین (ع) را به امامت انتخاب نمودم. محمد بن حنیفه گفت شما امام و وسیله تقرب من به حضرت محمد (ص) هستید. به خدا قسم دوست داشتم كه پیش از اینكه این كلام را از شما بشنوم جان از بدنم پرواز نماید كه در عظمت شما در درون من گفتاری هست كه با هیچ پیمانه ای سنجیده نشود و هیچ تندبادی آن را متزلزل نسازد كه در كتاب فضل شما بر اوراق طلایی پیش از پیدایش من منعكس شده و سرشت من با اعتقاد به آن همانند اعتقاد به قرآن كریم و تعالیم حیاتبخش پیامبران، آمیخته است. فضائل بیكران شما آن قدر وسیع است كه سخنوران از بیانش و نویسندگان از نگاشتنش عاجز و ناتوانند و
[ صفحه 168]
این ناشی از فضائل بیشمار شماست كه خداوند نیك سیرتان را چنین پاداش می دهد و توانی جز به امداد الهی نیست. همانا حسین (ع) داناترین، بردبارترین و نزدیكترین ما به رسول خدا (ص) می باشد. او قبل از پا نهادن به این جهان امامی عالم و فرزانه بوده و قبل از اینكه سخن بگوید وحی الهی را خوانده است. و اگر خداوند می دانست كه احدی از ما بهتر است محمد (ص) را برنمی گزید. سپس همانطور كه خداوند حضرتش (ص) را برگزید و ایشان علی (ع) و علی (ع) شما و شما حسین (ع) را برای بعد از خود برگزیدی ما راضی و تسلیم در برابر گزینش شمائیم و مشكلاتمان را با او در میان می گذاریم.». [1] .
در تحلیل این مطالب باید گفت كه اولا سخنان و وصایای امام حسن (ع) ما را به مقام شامخ و عظیم محمد بن حنیفه و ایمان سرشار او آگاه می سازد و بیانگر این است كه او از معادن علم و استوانه های تقوا بوده است و ثانیا كلمات گهربار محمد بن حنیفه در اعتراف به امامت امام حسن (ع) دلیل بر اعتقاد راسخ اوست كه از لوح محفوظ سرچشمه گرفته است.
[ صفحه 169]
امام حسن مجتبی (ع) قنبر را در پی محمد بن حنیفه فرستاد. چون وی حضور یافت امام (ع) به او فرمود بنشین كه سخنی كه به واسطه آن مردگان زنده شوند و زندگان بمیرند از تو نباید پنهان ماند؛ پذیرای علم گردید و در تاریكی و ظلمت چراغ و فروغ بخش دیگران باشید كه روشنایی برخی روزها از بعضی دیگر بیشتر است. آیا نمی دانی كه خداوند صاحب جلال و كبریایی فرزندان ابراهیم را پیشوایی خلق داد و گروهی از آنان را بر گروهی برتری بخشید همچنان كه به داود (ع) زبور عطا نمود و به محمد (ع) ویژگی های خاص عطا فرمود. ای محمد من بر تو از حسد نمی ترسم زیرا حسد صفتی است كه خداوند تنها كافران را
[ صفحه 167]
بدان موصوف نموده است[(سوره بقره آیه 109)]ای محمد بن علی (ع) آیا تو را خبر بدهم به آنچه كه از پدرت درباره ات شنیدم؟ گفت چرا؟ فرمود از پدرت شنیدم كه در واقعه بصره فرمود: «هركس بخواهد به من در دنیا و آخرت نیكی كند به محمد نیكی كند.»
ای محمد بن علی (ع) اگر بخواهی می توانم تو را از هنگامی كه نطفه ای در پشت پدرت بودی آگاه سازم. ای محمد بن علی آیا نمی دانی كه حسین بن علی (ع) بعد از فوتم و مفارقت روحم از بدن از جانب خداوند و برحسب تقدیر لوح محفوظ و وراثت از پیامبر (ص) و وراثت از پدر و مادرش امام بعد از من خواهد بود؟ خداوند می دانست كه شما بهترین خلق او هستید سپس محمد (ع) را برگزید و محمد (ص) علی (ع) را و علی (ع) مرا و من نیز حسین (ع) را به امامت انتخاب نمودم. محمد بن حنیفه گفت شما امام و وسیله تقرب من به حضرت محمد (ص) هستید. به خدا قسم دوست داشتم كه پیش از اینكه این كلام را از شما بشنوم جان از بدنم پرواز نماید كه در عظمت شما در درون من گفتاری هست كه با هیچ پیمانه ای سنجیده نشود و هیچ تندبادی آن را متزلزل نسازد كه در كتاب فضل شما بر اوراق طلایی پیش از پیدایش من منعكس شده و سرشت من با اعتقاد به آن همانند اعتقاد به قرآن كریم و تعالیم حیاتبخش پیامبران، آمیخته است. فضائل بیكران شما آن قدر وسیع است كه سخنوران از بیانش و نویسندگان از نگاشتنش عاجز و ناتوانند و
[ صفحه 168]
این ناشی از فضائل بیشمار شماست كه خداوند نیك سیرتان را چنین پاداش می دهد و توانی جز به امداد الهی نیست. همانا حسین (ع) داناترین، بردبارترین و نزدیكترین ما به رسول خدا (ص) می باشد. او قبل از پا نهادن به این جهان امامی عالم و فرزانه بوده و قبل از اینكه سخن بگوید وحی الهی را خوانده است. و اگر خداوند می دانست كه احدی از ما بهتر است محمد (ص) را برنمی گزید. سپس همانطور كه خداوند حضرتش (ص) را برگزید و ایشان علی (ع) و علی (ع) شما و شما حسین (ع) را برای بعد از خود برگزیدی ما راضی و تسلیم در برابر گزینش شمائیم و مشكلاتمان را با او در میان می گذاریم.». [1] .
در تحلیل این مطالب باید گفت كه اولا سخنان و وصایای امام حسن (ع) ما را به مقام شامخ و عظیم محمد بن حنیفه و ایمان سرشار او آگاه می سازد و بیانگر این است كه او از معادن علم و استوانه های تقوا بوده است و ثانیا كلمات گهربار محمد بن حنیفه در اعتراف به امامت امام حسن (ع) دلیل بر اعتقاد راسخ اوست كه از لوح محفوظ سرچشمه گرفته است.
[ صفحه 169]
[1] ر. ك؛ سردار كربلا، صص 126 - 128.